Sarnıç, su ihtiyacını karşılamak için genellikle yer altında inşa edilen, etrafı duvarla sınırlandırılmış, su geçirmez mahzen veya su haznesi anlamına gelmektedir. İstanbul’da sarnıçlara gelen su, suyolları ile aktarılmıştır.
YEREBATAN SARAYI / BAZİLİKA SARNICI
Yerebatan Sarnıcı İmparator I.Justinianos tarafından 6.yy’da inşa edilmiştir. İstanbul’un en büyük sarnıcıdır. Sarnıç, denizden 30 m yükseklikte, 138 x 64,6 m ölçülerinde, 336 sütunludur. Tabanı düzgün tuğla döşeli, duvarları su geçirmez harçla sıvalı, sütun başlıkları korint düzende, tonoz örtülüdür. Osmanlı döneminde Sarayburnu ve Bahçe Kapısı civarına su dağıtım merkezi olarak hizmet vermiştir. 1985-1986 yıllarında yapılan onarımlar sonrasında ziyarete açılmıştır. Günümüzde bazı bölümlerinde restorasyon çalışmalarına devam edilmektedir.
https://www.yerebatan.com/
BİNBİRDİREK / FİLOKSENAS SARNICI
İstanbul’un Yerebatan Sarnıcı’dan sonra ikinci büyük su haznesidir. I. Constantinos (324-337) döneminde, Filoksenus Sarayı’nın su ihtiyacını karşılamak için senatör Philoxenus tarafından yaptırılmıştır. 64x56-40 metre boyutunda, çapraz tonozlu, 224 adet sütunlu bir yapıdır.
ŞEREFİYE SARNICI
Şerefiye Sarnıcı, 428 ve 443 tarihleri arasında İmparator II. Theodosius tarafından, Bozdoğan Kemeri (Valens Su Kemeri) vasıtasıyla su depolamasını sağlamak amacıyla inşa edilmiştir. Belgrad Ormanı ve civarındaki su kaynaklarından, Bozdoğan Kemeri kanalı üzerinden “Nymphaeum”, “Zeuksippos Banyoları” ve “Büyük Saray”a su taksimi yapılmaktaydı. Sarnıç, 4. yüzyılda yapılan Binbirdirek Sarnıcı ve daha sonra 6. yüzyılda yaptırılan Yerebatan Sarnıcı ile birlikte İstanbul’un su ihtiyacını yüzyıllar boyu sağlayan su deposu görevini üstlenen eserlerdendir.
https://www.serefiyesarnici.istanbul/tr/hakkimizda
FİLDAMI SARNICI
Bakırköy Aksu Koşuyolu Caddesi, Fildamı Çıkmazında bulunan sarnıç Erken Bizans dönemine ait üstü açık su haznesidir. Osmanlı döneminde içinde fil barındırıldığı için bu isimle anılmıştır. Su toplama havuzlarının surlar dışındaki tek örneğidir. Taş ve tuğla almaşık duvar tekniğinde yapılmıştır.
BOZDOĞAN (Valens Kemeri)
Atatürk Bulvarı, Saraçhane başında bulunan su kemeri geç Roma-Erken Bizans döneminde 368-373 tarihleri arasında inşa edilmiştir. Kemerin uzunluğu 971 metre, yüksekliği ortalama 28 metre, genişliği ise 3.40-5.60 metre arasında değişmektedir. İki katlı su kemerinin alt katı daha düzgün kesme taşlarla ikinci katı daha ufak taşlarla örülmüştür. Kazı çalışmaları ile yapının toprak altında kalan kısımları ortaya çıkarılmış restorasyon çalışmaları yapılmıştır.
Kaynak:
Ahunbay, Z., Batur, A., Gülersoy, N. Z., Kılınçaslan, T., Kuban, D., Ahunbay, M., Ağır, A. ve Köksal, G. (2015). İstanbul Mimarlık Rehberi, 1. Cilt: Tarihi Yarımada. İstanbul: TMMOB Mimarlar Odası, İstanbul Büyükkent Şubesi.
https://islamansiklopedisi.org.tr/sarnic