İstanbul İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü tarafından halihazırda hizmet binası olarak kullanılan Cağaloğlu-Babıali Caddesi 28 numaradaki binanın tarihçesi 1889 yılı itibariyle başlamaktadır. Zira buranın arsası üzerine Mülkiye Tekaüd Sandığı (Emekli Sandığı) binası inşa edilmek üzere 29 Ocak 1889 tarihinde II. Abdülhamid’in iradesiyle satın alınmıştır. Hazine adına alım muameleleri yapılan arsanın önceki sahibi Harem-i Şerif Şeyhi Ziver Paşa (1861) varisleridir[1]. 30 Nisan 1889 tarihinde yapılacak binanın plan ve projesinin hazırlanması hususunda Seraskerlik Dairesi Başmimarı Ohannes Efendi ve Seraskerlik İnşaat Dairesi Birinci Şube Müdürü Miralay Hüsnü Bey yetkilendirilmiştir[2]. Bilahare arsanın 400 m2’si üzerine 3 kat olarak tasarlanan yapının inşa süreci Miralay Hüsnü Bey tarafından takip edilmiştir[3]. Binanın kaba inşaatı 1890 yılı Şubat ayında tamamlanmıştır. Ardından kitabesi için teklif edilen tarih düşümleri Padişaha sunulmuş ve beş eser arasından Seraskerlik (Genelkurmay) Özel Kalemi Muhtar Efendi’nin tarih düşümü beğeni görmüştür (9 Şubat 1890) [4]. Bu beyitler, binanın son katının üstüne orta bölüme yerleştirilmiştir:

HÜSREV RUŞEN-İ NAZAR SULTAN HAMİD-İ ÂDİLİN

HİMMETİDİR CİSM-İ MÜLK U DEVLETE RÛH-İ REVÂN

SAYESİNDE NİCE ÂSÂR-I KEREM BULDU VÜCÛD

GÖRMEDİ EMSALİNİ ÇEŞM-İ SELEF-İ BEYN-i CİHÂN

DAİRE YAPDI TEKA’ÜD SANDIĞIN TE’MİN İDÜB

HEYET-İ MÜLKİYEYİ KILDI SERÂPÂ ŞÂDUMAN

BİL-BEDÂHE ÇÂKER-İ MUHTAR TARİHİN DİDİ

DAR-I SANDIK-I TEKA’ÜD YAPDI SULTAN-I ZAMAN

1307

22 Ekim 1890 tarihinde ise inşaat ikmal bulmuş ve Padişah’ın “Allah Hayırlı Eylesin!” şeklindeki duası ile Sandık çalışanlarının buraya taşınmasına onay verilmiştir[5]. Binanın hizmete giriş tarihi ise 30 Ekim 1890’dır[6].

Cumhuriyet döneminde ise, binanın mülkiyetinin 1926 yılında kurulan[7] Emlak ve Eytam Bankasına geçtiği anlaşılmaktadır.1929 yılında Cumhuriyet Halk Fırkası tarafından adı geçen bankadan satın alınmış ve partinin İstanbul Vilayet Teşkilatı Binası olarak kullanılmaya devam edilmiştir. 17.12.1953 tarihinde çıkartılan “CHP’nin haksız iktisaplarının Hazineye intikali hakkındaki 6195 sayılı kanun” gereği Hazineye intikali gerçekleştirilmiştir[8]. 11 Mart 1954 tarihinde gençliğin hizmetinde kullanılmak üzere İstanbul Maarif Müdürlüğüne (Milli Eğitim İl Müdürlüğü) devredilmiştir[9]. Binayı bu tarihlerde ziyaret eden Başvekil Adnan Menderes, “Bahse konu binanın birçok eksiklikleri olduğunu ve tamire muhtaç bulunduğunu, devir ve tahsisten beklenen faydanın tamamıyla elde edilebilmesi için binanın tamir ve noksanlarının ikmali gerektiğini” söylemiştir[10]. İstanbul Maarif Müdürlüğü burayı o tarihlerde Maarif Vekâleti’nin bir talebe kuruluşu olan Türkiye Milli Talebe Federasyonu’na tahsis etmiştir. Devir öncesi İstanbul Valisi Prof. Fahrettin Kerim Gökay, “Binanın, Talebe Federasyonu’na ve üniversitelilere tahsis edilmekle daha faydalı bir hale getirilmiş olacağını” belirtmiştir.[11]” 18.07.1954 tarihli Milliyet Gazetesi’nde yer alan bir haberde Türkiye Milli Gençlik Teşkilatı Kongresinin, Cağaloğlu’ndaki yeni Talebe Federasyonu binasında yapıldığına dair haberden, bu tarihte söz konusu binada Türkiye Milli Talebe Federasyonu’nun faaliyete başlamış olduğu anlaşılmaktadır[12]. 12 Eylül 1980 ihtilalinden sonra tüm dernek ve cemiyetlerin faaliyetlerine son verilmesi ile birlikte, Türkiye Milli Talebe Federasyonu’nun da faaliyetlerine son bulmuş ve bina o tarihlerden itibaren İstanbul İl Milli Eğitim Müdürlüğü’nün hizmet binası olarak kullanılmaya başlanmıştır. İstanbul İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü’nün binayı müdürlük merkezi olarak kullanmaya başlaması ise, İl Milli Eğitim Müdürlüğünün burada yürütülen hizmetlerini Sultanahmet’teki eski adliye binasına taşıması sonrası, 15 Temmuz 2016 tarihidir.

Fatih İlçesi, Cağaloğlu Semti Alemdar Mahallesi 28 Numarada, 1414 m2 arsada 400 m2’i üzerine 3 kat olarak kurulu binanın giriş katında 6 diğer katlarda ise 7’şer olmak üzere toplam 20 çalışma odası mevcuttur. Kare planlı ve kesme taş örgülüdür. Binanın arka cephesinde 2 adet müştemilat bulunmaktadır. Binanın arka kısmı bahçedir. Bahçenin batı tarafındaki iki katlı yapı önceleri tek kat olarak ana binanın ambarı olarak kullanılmıştır. Cumhuriyet Halk Partisi’nin kullanımında olduğu 1942 senesinde üzerine bir kat daha ilave edilerek 2 kat haline getirilmiştir[13]. Bahçenin doğu tarafında da yine iki katlı başka bir yapı mevcut olup her iki yapı da İstanbul İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü tarafından kullanılmaktadır.

[1]  Başkanlık Osmanlı Arşivi, İrade  Meclis-i Mahsus Evrakı,,(BOA., İ.MMS.)00103.

[2] BOA., İ.MMS., 104/4438-1,2,3; MV., 43/3.

[3] BOA.,MECLİS-İ VÜKELÂ (MV.), 0043.

[4] BOA., İrade Dahiliye Evrakı(İ.DH.), 01169/91409-2.

[5] BOA., İ.DH. 1201/93953

[6] BOA., Sadaret Hususî Maruzat Evrakı (Y.A.HUS). 240/49-2

[7] Başkanlık Cumhuriyet Arşivi (B.CA.)19-41-11.

[8] Milliyet Gazetesi, 18.12.1953.

[9] Milliyet Gazetesi, 09.03.1954.

[10] Milliyet Gazetesi, 12.05.1954.

[11] Milliyet Gazetesi, 12.05.1954.

[12] Milliyet Gazetes18.07.1954

[13] B.CA., 1721-995-1/1